تاریخچه مبلمان در جهان

تاریخ اولین مبلمان بشر شاید به 30.000 سال پیش بازگردد.

اما مبلمان از همان دوران تا سده ی 14 میلادی فقط برای اشراف و سلطنتی ها بود و مردم عادی به مبلمان دسترسی نداشتند مگر تمدن های کهن در مصر باستان که در آن افراد عادی و کشاورزان نیز نمونه های بسیار ساده چهارپایه را استفاده می کردند.

مبلمان در اروپا دیرتر از تمدن های آسیایی و مصری آفریقایی رواج پیدا کرد ولی کشورهای فرانسه و ایتالیا به سرعت باعث رشد و توسعه صنعت مبلمان شدند و از دیگر سازندگان مبلمان در جهان پیشی گرفتند.

قدیمی ترین یافته ها از آثار مبلمان

هیچکدام از مدل های مبلمان دوران باستان باقی نمانده اما در سنگ نگاره ها و مجسمه های یافته شده که به دلیل مقاومت بالای سنگ در طول قرن ها باقی مانده می شود فهمید که مدل هایی از انواع تخت شاهانه، صندلی یا نیمکت در آن دوران استفاده می شده است.

این آثار در کاوش های باستان شناسی در چند سده ی اخیر کشف شده است که به بعضی از آنها می پردازیم.

مجسمه ناهید ویلندورف

از قدیمی ترین یافته های باستان شناسی از آثار به جا مانده مبلمان مجسمه ناهید ویلندورف (به انگلیسی Venus of Willendorf) که یکی از حدود 200 مجسمه ناهید یا ونوس است که مربوط می شود به حدود 25,000 تا 30,000 سال قبل از میلاد مسیح که زنی بدون صورت با بدن عریان را در حالت نشسته (تکیه داده با زانوهای خم شده) روی تخت یا مبل نشان می دهد.^[furniture]

مجسمه ناهید، نشسته روی تخت یا صندلی | یکی از اولین نشانه های وجود مبلمان در 30,000 سال پیش

مجسمه زن نشسته در کاتالهویوک

مجسمه ای از خاک رُس پخته که زنی نشسته که احتمالا الهه باروری یا به گفته ی کاشف آن، یک مادرسالار بوده در منطقه ای که تحت حکومت زن ها قرار داشته در کوزه بزرگی که احتمالا برای نگهداری غلات بوده کشف شده است.

مجسمه زن نشسته که یک الهه باروری است، کشف شده در منطقه کاتالهویوک توسط جمیز ملاآرت

مجسمه های فرهنگ حَلف و مِهرگِره در آسیا

متاسفانه با اینکه در قاره آسیا و بین النهرین در دوران باستان از مبلمان استفاده می کرده اند آثار کمی کشف شده است اما بعضی از این آثار قدمتی نزدیک به 6000 سال پیش از میلاد یعنی حدود 80 قرن پیش دارند.

مجسمه فرهنگ حلف {تصویر سمت راست} به انگلیسی (Half Culture) در  6000-5100 قبل از میلاد و در منطقه بین النهرین (عراق یا سوریه) کشف شده که احتمالا یک نماد باروری بوده که روی یک سکو، صندلی، مبل یا نیمکت نشسته است.^{[louvre site official]}

تصویر محل باستانی مهرگره (مہرگڑھ) بلوچستان پاکستان که مجسمه حداقل 5000 ساله (3000 سال قبل از میلاد مسیح) که احتمالا یک نماد باروری در حال نشسته است در آن کشف شده است.

قدیمی ترین مبلمان کشف شده برای کجاست؟

همانطور که در بالا گفتیم مبلمان قدمت بالایی دارد اما تنها آثار آن به دست ما رسیده اما قدیمی ترین مبلی که خود آن هنوز وجود دارد مربوط به سِکارا بِرای (به انگلیسی Skara Brae) جزایر اورکنی در اسکاتلند است.

در سال 1850 پس از یک طوفان شدید که جان بیش از 200 نفر را گرفت یک عملیات تحقیق و اکتشاف وسیع صورت گرفت که در طی آن یک سکونتگاه نوسنگی در اورکنی که قدمت آن بین 3100 تا 2500 قبل از میلاد مسیح کشف شد.

یک خانه کامل با مبلمان سنگی در سکارابرای اسکاتلند با قدمتی نزدیک به 3100 سال قبل از میلاد.^asدر بالا سمت چپ (ساعت 11)، یک آتش دان دیده می شود و در قسمت راست (ساعت 12) آن یک صندوقچه است.

در سمت راست تصویر (در ساعت 3) یک کمد دیواری به چشم می خورد که ممکن است یک انباری هم بوده باشد.

به دلیل کمبود چوب در این منطقه بخاطر شرایط آب و هوایی، کمد و تخت تا قفسه و صندوقچه هایی که وجود دارند از جنس سنگ ساخته شده بودند.

محافلی نیز با سنگ بنا شده که احتمالا به عنوان تخت خواب مورد استفاده قرار می گرفته و روی آن با کاه و چرم یا پوست حیوانات پوشانده می شده است.

مبلمان ما قبل تاریخ

ما قبل تاریخ (به انگلیسی Prehistoric Furniture) به دوران پیش از اختراع خط و ابزار ثبت کردن وقایع گفته می شود، اولین خط حدود 5300 سال قبل اختراع شد.

مبلمان پیشاتاریخ یا ماقبل تاریخ همان دورانی است که در بالا به دهکده ی سکارابرای اسکاتلند اشاره کردیم.

 

تاریخچه مبلمان در مصر باستان

آداب و رسوم مصریان در دفن مردگان به آنها دستور می داده تا تمام تجملات زندگی را با فرد مُرده دفن کنند تا شخص فوت شده در دنیای بعدی بتواند از آنها استفاده کند.

فرد مُرده بصورت مومیایی شده در مرکز این اثاثیه در تابوت قرار می گرفت و همه اثاثیه در اتاقکی بدون رطوبت که گاهی با روکش یا حتی دیواره طلا بوده محافظت می شده است و این باعث شده تا بخش زیادی از مبلمان آن دوران پس از کشف، هنوز سالم باشند و ما بتوانیم از این گنجیه دفن شده اطلاعات زیادی به دست آوریم.

اولین آثار به جا مانده مبلمان از تمدن مصر باستان

حدود 3100 تا 3150 سال پیش از میلاد مسیح (5150 سال قبل) زمانی که اولین سلسله بزرگ مصر توسط نارمر Nar-Mer ایجاد شد سنگ نگاره ها و مکتوباتی از خود به جای گذاشت که امروز اثبات می کند در آن دوران از مبلمان استفاده می کرده اند.

نارمر در سمت چپ تصویر در حالی که روی صندلی نشسته است، سه مرد (با ریش) در حال رقصیدن مقابل او هستند و یک اسیر را مقابل خود در قفس دارند و هدایایی از جمله گاو و بز به همراه دارند. نماد کرکس نیز در بالا دیده می شود.^[narmer]

مشخصات مبل مصری باستانی

1. استفاده از چوب آبنوس
2. استفاده از طلا و سنگ برای تزیین
3. استفاده از اتصالات پیشرفته مفصلی چوبی
4. تخت خواب به جای سرتخت، پاتخت داشت تا کاربر بیرون نیافتد.
5. تخت خواب ها یک قوس برای سرداشت، نه بالش

تخت خواب مصری که در پایین فقط پاتخت یا Footboard دارد و خبری از سرتخت یا Headboard در آن نیست.دلیل استفاده مصریان باستان از چوب آبنوس نه بخاطر استحکام و چگالی این چوب، بلکه به خاطر هزینه بالای واردات این چوب با کشتی به کشور بوده که انحصار تجمل و استفاده برای ثروتمندان ایجاد می کرده است.

نگارگری کیمیاگر مصری، نشسته مقابل همسر یا خواهر فرعون روی تخت (صندلی) شاهانه با پنجه و سر شیردر تصویر پایین برخی از تصاویر و اشیاء به جا مانده از مصر باستان، زیر سری چوبی برای مردم عادی زنده و زیر سری به همان شکل از جنس سنگ برای ثابت نگه داشتن سر مُرده ها در قبر بوده است.^{furniture style}

پیش از اینکه مبلمان مصری را بشناسیم باید بدانیم که مصر، به شدت سلسله مراتبی بود و جامعه به 3 دسته زیر تقسیم می شده است.^study

1. طبقه حاکم در نقش خدا
2. طبقه ثروتمند و نزدیک به حاکمیت
3. طبقه کاگر و فرودستان

زمانی که اروپا در عصر حجر به سر می بُرد، مصریان در حال محاسبه ریاضیات، نجوم و نوشتن روی پاپیروس بودند.

اولین بار در 3000 سال قبل از میلاد مسیح، مصریان از طرح پای گاو در مبلمان خود استفاده کردند.

مردم ساده نیز در مصر باستان مبلمان داشتند اما چیزهای ساده ای مثل چهارپایه که توسط خودشان ساخته شده بود.

نمادشناسی مبلمان مصری باستان

• نماد طلوع خورشید (تقدس عمل خورشید)
• پایه هایی به شکل گاو نر (نماد قدرت)
• پایه هایی به شکل شیر (نماد هیبت و فرمانروایی)
• مار کبری به نشانه وادجیت (خدای مار کبری)
• کرکس به نشانه نخبت (اله زایمان و محافظت)
• نماد ماهی (به معنای روزی و برکت)

استفاده از نماد طلوع خورشید روی تخت خواب مصری باعث ایجاد ارتباط اهمیت مذهبی سفر خورشید در طول روز بوده است.

دره پادشاهان (وادي الملوك) که در مصر باستان به عنوان گورستان فرعون ها استفاده می شده است.

بزرگ ترین کشف مبلمان مصر باستان

کشف مقبره توت عنخ آمون، یازدهمین فرعون مصر باستان از دودمان هجدهم (1327 تا 1333 ق.م) معروف به شاه توت در سال 1922 میلادی توسط هاوارد کارتر انگلیسی کشف شد.^Tut

هاوارد کارتر در زمان باز کردن مقبره و بررسی کشفیاتمبلمان بیرون آورده شده از مقبره، با پوست حیوانات روکش شده بود، پایه های X شکل داشت که بعدا در سبک لویی شانزدهم استفاده شد، با طلا و عاج فیل تزیین شده بود.

اولین تخت تاشو یا جمع شونده برای شاه توت

حفاری های مقبره شاه توت عنخ آمون، این فرعون جوان نشان می دهد حدود 3300 سال پیش صنعتگران وی توانسته بودند تخت خواب 3 تکه ای درست کنند که با لولاهای آلیاژ مس برای سهولت حمل و نقل جمع می شده است.^Tut

به دلیل نوع پوشش درختی مصر، چوب مورد نیاز ساخت مبلمان از فینیقیه (کنعان – لبنان) با کشتی وارد می شده است.

مبلمان کشف شده از حفاری مقبره شاه توت

دیگر اشیاء و مبلمان کشف شده از حفاری مقبره توت عنخ آمون

تاریخچه مبلمان در یونان باستان

بین سال های 2000 تا 3500 پیش از میلاد مسیح اولین دوران عصر برنز نامیده می شود^wiki که در کرت (بزرگترین جزیره یونان) صنعتگران به فلزکاری، سفالگری و ساخت جواهرات و مبلمان روی آوردند و یونان در این دوران در سال های 499 تا 79 قبل از میلاد به اوج شکوفایی رسید.

نگاره ی سنگ قرن پنجم قبل از میلاد (2500 سال پیش) با نام ضیافت نذری که مرد مُرده روی تخت (کلینی – نوعی کاناپه یونان باستان) دراز کشیده است.^wikiکلینی Klinē نوعی تخت یا کاناپه بوده که در دوران یونان باستان به این نام شناخته می شود.

یونانی ها اولین الگوهای خود را از مصریان گرفتند و به همین خاطر شباهت های بسیاری بین مبلمان یونانی و مصری دیده می شود.

چوب مبلمان در یونان باستان

• چوب راش
• چوب افرا
• چوب بلوط
• چوب سرخ
• چوب بید

در آن زمان چوب را با میخ فلزی، چسب و گیره در کنار هم قرار می دادند و با روش های کنده کاری و بخارپزی به چوب شکل می دادند تا به مبلمان تبدیل کنند.

یکی از الگوهایی که در مبلمان امروزی از آن استفاده می شود سبک یونان و روم باستان است که در مبل نئوکلاسیک از آن بهره گرفته می شود.

مجسمه زئوس نشسته بر تخت

پاوسانیاس^wiki یک جغرافی دان جهانگرد در دوران باستان بود که شرح می دهد رئوس در مجسمه ای که با طلا، چوب آبنوس و عاج ساخته شده با ارتفاع 12.5 متر بر تخت خود نشسته است.^Zeus

نگاره ای از مجسمه کریسلفانسین زئوس در المپیا که روی تخت یا صندلی شاهانه خود نشسته است.ساخت این مجسمه احتمالا حدود 30 سال طول کشیده و در سال 436 ق.م ساخته شده و در قرن پنجم میلادی در یک آتش سوزی از بین رفته است.

این اثر نشان از وجود مبلمان امروزی در 2500 سال پیش در یونان باستان را دارد.

صندلی کلیسموس یک مدل صندلی یونان باستان است که تکیه گاه خمیده با پایه های باریک به سمت بیرون دارد.^klisاین سبک از صندلی یونانی در مدل های مبل کلاسیک و نئوکلاسیک سده ی 18 میلادی به بعد بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.

عجایب هفتگانه جهان باستان

1. اهرام مصر
2. باغ های معلق بابل
3. معبد آرتمیس در افسس
4. مجسمه زئوس در المپیا
5. مقبره هالیکارناس
6. مجسمه کلوسوس رودس
7. فانوس دریایی اسکندریه

نماد شناسی مبلمان یونان باستان

• سر عقاب
• شاخ و برگ زیتون
• پای حیوانات

تاریخچه مبلمان در قرون وسطی

تاریخچه مبلمان در قرون وسطی در اروپا بیانگر این است که هنوز مبلمان پیشرفته وجود نداشته و خانواده افراد ثروتمند نیز همگی در یک سالن با هم زندگی می کردند و برای حفظ حریم خصوصی، محل هایی را برای خواب با پرده از هم جدا می کرده اند اما ارباب خانه یا صاحب خانه یک اتاق در طبقه بالا برای خود داشته است.

هنوز در این زمان صندلی یک عنصر کمیاب بوده و در نهایت افراد فقط تخت خواب های خیلی سخت و خشن داشته اند.

چوبی که برای مبلمان قرون وسطی استفاده می شده بیشتر در اروپا چوب بلوط بوده است.

نشانه هایی از مبلمان در تمدن مایا

نشانه ها حاکی از آن است که مردمان در تمدن مایا روی نیمکت و چهارپایه هایی می نشسته اند که احتمالا با پارچه پوشانده می شدند.

تصویر زیر نشانگر یک مراسم نذری و قربانی کردن است.

نقوش روی سرامیک کشف شده حدود 760 میلادی با روایت تمدن مایا که حاکی از استفاده مبل یا نیمکت برای نشستن در آن دوره داشته است.تصویر گلدان معروف به پرینستون.^artm